ලොව මුල්ම තොරතුරු අයිතිය පිළිබඳ පනතක් ගෙන එන්නේ 1766 දී ස්වීඩනයයි. ඒ ස්වීඩන් පුවත්පත් නිදහස පිළිබඳ පනතයි. එතැන් සිට 2016 වසරේ මාර්තු මාසය වන විට ලොව රටවල් 110ක් සිය පුරවැසියන්ට තොරතුරු අයිතිය ලබාදී තිබණි. ශ‍්‍රී ලංකාව 2016 ජූනි මාසයේදී තොරතුරු අයිතිවාසිකම් පනත පාර්ලිමේන්තුවේ සියලු මන්ත‍්‍රීවරුන්ගේ ඒකඡන්දයෙන් සම්මත කරන්නේ තොරතුරු අයිතිය තහවුරු කල ලොව 111 වෙනි රට ලෙසයි.

තොරතුරු පනත ක්‍රියාත්මක  වූයේ පෙබරවාරි තුන් වැනිදා ය. එහෙත් ජනතාවට තොරතුරු ලබා ගැනීම සඳහා  අවශ්‍ය සූදානම අදාල රාජ්‍ය ආයතනවලට තිබේද යන්න සොයා බැලීමේදී දිවයිනේ ඇතැම් ප්‍රදේශවල රාජ්‍ය ආයතනවලින් ජනතාව තොරතුරු ඉල්ලන්නට යාමේදී තවමත් ඒ සඳහා ප්‍රමාණවත් සූදානමක නොමැති බව සමහර අවස්ථාවලදී අනාවරණය වී තිබුණි.

ලසන්ත ද සිල්වා
තොරතුරු දැනගැනීමේ අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ පනත ක්‍රියාත්මක වෙන්නට පටන්ගෙන දින 150 කට වැඩි කාලයක් ගත වී තිබේ. මෙම පනත පිළිබඳ විශේෂඥ දැනුමක් ඇති පිරිස් පවසන්නේ දකුණු ආසියානු කලාපය තුළ ලංකාවේ තොරතුරු දැනගැනීමේ අයිතියෙහි ක්‍රියාශීලීත්වය බෙහෙවින් ඉදිරිගාමී තත්ත්වයක පවතින බවයි. ඒ අතර ඇතමුන්ට අනුව තවමත් ජනයා තොරතුරු දැනගැනීමේ අයිතිය පිළිබඳ ප්‍රමාණවත්ව ඥානනය වී නොමැත. පියතිස්ස රණසිංහ මහතා සමග කළ මේ සංවාදයේ අරමුණ දින 150කට පසුව පනතේ ක්‍රියාත්මක බව ඇගයුමට ලක් කිරීමයි. හිටපු ජ්‍යෙෂ්ඨ පරිපාලන නිලධාරියෙකු හා විදුලි සංදේශ නියාමන කොමිසමේ සභාපතිවරයාද වූ රණසිංහ මහතා වර්තමානයේ අමාත්‍යාංශ හා රාජ්‍ය ආයතන ගණනාවක තොරතුරු දැනගැනීමේ අයිතිය පිළිබඳ විශේෂඥ උපදේශකයෙකු ලෙස කැපීපෙනෙන මෙහෙවරක් ඉටු කරයි.

මානව හිමිකම් සම්බන්ධව මෙරට ඇති සංවේදීත්වය අතිශය අමානුෂිකය. මිනිසුන් මිනිසුන්වීම නිසාම නෛසර්ගිකව හිමි විය යුතු අයිතීන් පවා ප්‍රතික්ෂේප කරන තත්ත්වයක් දක්වා මෙරට ජනතාව විතැන් වූ පසුගිය සිවිල් යුද වාතාවරණය ඊට නිදර්ශන සපයයි. ඒ සමයේ තොරතුරු දැන ගැනීමේ අයිතිය වැන්නක් පිළිබඳ කතා කිරීම පවා ඒ සමයේ සිහිනයක්ම විය. එහෙත් මේ වන විට තත්ත්වය වෙනස්ව ඇත.

තොරතුරු දැනගැනීමේ අයිතිවාසිකම පිළිබද පනත ක්‍රියාවට නැංවීමෙහිලා මුදල් හා ජනමාධ්‍ය අමාත්‍යාංශය මගින් උතුරු පළාත්සභා ප්‍රධාන ලේකම්වරුන්, දිස්ත්‍රික් ලේකම්වරුන්, පළාත් අමාත්‍යාංශ හා දෙපාර්තමේන්තු ප්‍රධානීන් සහ ප්‍රාදේශීය ලේකම්වරුන් සදහා සංවිධානය කරන උතුරු පළාත් එක් දින වැඩමුළුව අද දින (07) යාපනය ග්‍රීන් ග්‍රාස් හෝටලයේදී ආරම්භ විය.

මීට සමගාමීව රජයේ ප්‍රවෘත්ති දෙපාර්තමේන්තුව මගින් මෙම පනත පිළිබද යාපනය දිස්ත්‍රික් ප්‍රාදේශීය ජනමාධ්‍යවේදීන් සදහාද වැඩමුළුවක් පැවැත්වීය.

තොරතුරු වලට ප්‍රවේශ වීමට ඇති අයිතිවාසිකම සම්බන්ධයෙන් විධිවිධාන සැලසීම සඳහාද, තොරතුරු වෙත ප්‍රවේශ වීම ප්‍රතික්ෂේප කළ හැකි හේතු නිශ්චිතව දැක්වීම සඳහා ද, තොරතුරු දැනගැනීමේ අයිතිවාසිකම පිළිබඳ කොමිෂන් සභාව පිහිටුවීම සඳහා ද තොරතුරු ලබා ගැනීම සඳහා වන ක්‍රියාපටිපාටිය නිශ්චිතව දැක්වීම සහ ඊට සම්බන්ධ හෝ ආනුෂංගික කාරණා සඳහා විධිවිධාන සැලසීම සඳහා ද, වූ තොරතුරු දැන ගැනීමේ පනත පසුගිය අගෝස්තු 04 වන දින සම්මත විය. ‘සමබිම’ ඔබ වෙත මේ ගෙන එන්නේ එහි අන්තර්ගතය ඇතුළත් ලිපි මාලාවේ තුන්වෙනි කොටසයි.පනතේ පස්වන පරිච්ඡේදයේ සඳහන් වන තොරතුරු ලබා ගැනීමේ කාර්යයයේදී වැදගත් වන, තොරතුරු ලබා ගැනීමට කරන ලද ඉල්ලීමක් ප්‍රතික්ෂේප වූ විටෙක ඊට එරෙහිව අභියාචනා සිදු කරන ආකාරය පිළිබඳව මෙවර ‘සමබිම’ ඔබව දැනුවත් කරයි.

2016 වසරේ අගෝස්තු මස 04 වැනි දින සම්මත කරන ලද 2016 අංක 12 දරණ තොරතුරු දැනගැනීමේ පනත පිළිබඳව ආරක්‍ෂක අමාත්‍යංශයේ අංශ ප්‍රධානීන් සහ ජ්‍යෙෂ්ඨ නිලධාරින් දැනුවත් කිරීමේ විශේෂ වැඩසටහනක් අද දින (අප්‍රේල් 20) උදෑසන අමාත්‍යාංශ පරිශ්‍රයේදී පැවැත්වින.

තොරතුරුවලට ප්‍රවේශවීමට ඇති අයිතිවාසිකම සම්බන්ධයෙන් විධිවිධාන සැලසීම සඳහා වූ 2016 අංක 12 දරන තොරතුරු දැන ගැනීමේ අයිතිවාසිකම පිළිබඳ පනත පසුගිය අගෝස්තු 04 දා සම්මත විය. එම පනතේ සඳහන් අයිතිවාසිකම් මොනවාද යන්න පිළිබඳව කොටස් වශයෙන් පළ කෙරෙන ලිපි මාලාවේ දෙවැනි කොටසයි මේ.

එස්‌. එම්. සිරිවර්ධන
ශ්‍රී ලංකා ප්‍රජාතාන්ත්‍රික සමාජවාදී ජනරජයේ පාර්ලිමේන්තුවේදී සම්පූර්ණ එකඟත්වයෙන් ඓතිහාසික අගයක්‌ ලබාදෙමින් සම්මත වූ 2016 අංක 12 දරණ තොරතුරු දැනගැනීමේ අයිතිවාසිකම පිළිබඳ පනත 2017 පෙබරවාරි මස 03 වැනි සිකුරාදා අතිවිශේෂ ගැසට්‌ නිවේදනයක්‌ මඟින් ජාතික ලෙස ප්‍රකාශයට පත්විය. එසේම මේ වන විට තොරතුරු දැනගැනීමේ අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ කොමිෂන් සභාව ද ක්‍රියාත්මකව පවතී.

තොරතුරුවලට ප්‍රවේශවීමට ඇති අයිතිවාසිකම සම්බන්ධයෙන් විධිවිධාන සැලසීම සඳහා ද, තොරතුරු වෙත ප්‍රවේශ වීම ප්‍රතික්ෂේප කළ හැකි හේතු නිශ්චිතව දැක්වීම සඳහා ද, තොරතුරු දැනගැනීමේ අයිතිවාසිකම පිළිබඳ කොමිෂන් සභාව පිහිටුවීම සඳහා ද, තොරතුරු ලබා ගැනීම සඳහා වන ක්‍රියාපටිපාටිය නිශ්චිතව දැක්වීම සහ ඊට සම්බන්ධ හෝ ආනුෂංගික කාරණා සඳහා විධිවිධාන සැලසීම සඳහා ද වූ පනත වන ‘2016 අංක 12’ දරන ‘තොරතුරු දැන ගැනීමේ අයිතිවාසිකම පිළිබඳ පනත’ සම්මත කිරීම පසුගිය අගෝස්තු 04 වන දින සිදු විය. එම පනතේ සඳහන් අයිතිවාසිකම් මොනවාද යන්න පිළිබඳව කොටස් වශයෙන් පළ කරමින් ‘සමබිම’ පාඨක ඔබව දැනුවත් කිරීමට අප තීරණය කළෙමු. සමබිම 2016සැප්තැම්බර් කලාපය ඔබ වෙත ගෙන එන්නේ එහි පළමුවැනි කොටසයි.පනතේ පස්වන පරිච්ඡේදයේ සඳහන් වන තොරතුරු ලබා ගැනීමේ කාර්යයයේදී වැදගත් කාර්යපටිපාටිය වන, ‘තොරතුරු ලබා ගැනීමේ ප්‍රවේශය සඳහා වන කාර්යපටිපාටිය’ මෙවර ‘සමබිම’ ඔබ වෙත ගෙන එයි.